İlk bilim kurgu yazarları denildiği zaman Mary Shelley, H.G. Wells ve Jules Verne gibi 19. yy’da yaşamış isimler akla gelir. Bilim Kurgunun kökenleri bundan daha öncesine uzanıyor olabilir mi? Ya da ne kadar öncesine uzanıyor? Bu yazıda yazılmış ile Bilim Kurgu roman olduğu iddia edilen bazı kitapları ele alacağız.
Kısa Hatırlatma: Bu yazıda bir bilim kurgu eseri olma şartları arasında bilimin hikayenin kurgusunda önemli bir yer tutması ele alınmıştır.
Bilim kurgunun kökenlerini ararken karşımıza çıkan ilk eserlerden biri, günümüz Türkiye sınırları içerisinde M.S. 125 tarihinde doğmuş olan Samosatalı Lucian’ın A True Story (Gerçek bir Hikaye) adlı eseri oluyor. İçinde Ay’a yolculuk geçtiği için A True Story yazılmış ilk bilim kurgu romanı olarak adlandırılıyor. Bununla birlikte, gezginlerin bir okyanus anaforuna kapılarak Ay’a çıkmaları bilimsel açıdan oldukça tartışmalı bir yöntem.
Uzay yolculuğu temasını işleyen ilk eserler arasında Dante Alighieri’nin 15. yy’da İtalya’da yazmış olduğu The Divine Comedy (İlahi Komedya) yerini alıyor. İlahi Komedya’da anlatıcı ve rehberi Beatrice, Cennetin en dıştaki küresi olan Ay’a çıkıyor. Oraya çıktıktan sonra Beatrice, Ay’ın optik yanılsamalar ve ışık huzmeleri nedeniyle öyle göründüğünü anlatıyor. Yani İlahi Komedya bilim içeriğine sahip olsa da bu içeriğin hikayenin kurgusunda önemli yer tutmaması nedeniyle bu eseri bilim kurgu saymıyoruz.
Karşımıza çıkan başka bir Ay gezgini ise, Ludovico Ariosto’nun 1516’da İtalya’da yayımlanmış olan The Frenzy of Orlando (Çılgın Orlando) adlı eserindeki genç şövalye Orlando oluyor. Hayatının aşkı başka bir adamla evlenen Orlando keçileri kaçırıyor ve dünyayı dolaşarak gittiği her yeri altüst ediyor. Aziz Yuhanna Orlando’yu Ay’a götürüyor ve Orlando burada Kayıp Şeyler Vadisi’nde akıl sağlığını geri kazanıyor. Çılgın Orlando da Gerçek bir Hikaye ve İlahi Komedya ile aynı kategoriye giriyor, yani hikaye kurgusunda uzay yolculuğu ve bilimsel açıklamalar olsa da hikayeye bilim değil fantezi yön veriyor.
Kozmolog Carl Sagan’a göre, bilim kurgu kriterlerine sahip ilk roman astronom Johannes Kepler’in ölümünden sonra 1634 yılında yayımlanmış olan Somnium (Rüya) adlı eseridir. Somnium, İzlandalı bir çocuk ve annesi hakkında bir peri masalı ekleyerek bir kurgu eser kisvesine bürünen ama aslında güneş merkezli kozmos kuramı üzerine bir bilimsel çalışmadır. Somnium sadece güneş sistemi üzerine zamanın en son bilimsel araştırmalarını içermekle kalmaz, aynı zamanda yerçekiminin insan vücudu üzerindeki etkilerinin de ilk tanımlarından birini içerir. Veeee işte son olarak aradığımız kitabı bulmuş olabiliriz!
Somnium’dan sadece dört sene sonra yayımlanmış olan Francis Godwin’in The Man in the Moone (Aydaki Adam) adlı eseri kurgu ve bilimi hikaye için önemli bir şekilde harmanlıyor. İngiltere Kilisesi piskoposlarından biri olan Godwin, bir Hristiyan toplumu ütopyasını anlatan kitabı için Ay’ı seçti. Godwin, The Man in the Moone’u yazarken Kepler, Nicolaus Copernicus ve Galileo Galilei’nin bilimsel araştırmalarından yararlandı.
Godwin’den kısa bir süre sonra ise Fransız yazar Cyrano de Bergerac, ölümünden sonra 1658 senesinde yayımlanan The Comical History of the States and Empires of the Moon (Öteki Dünya – Ay Devletleri ve İmparatorlukları) adlı eserinde kurgu ile bilimi bir araya getirdi. Tıpkı Godwin gibi de Bergerac da Ayda yaşayan kurgusal bir toplumu anlatıyor. Ayrıca, jet motor fikrini tanıtırken okuyuculara roket itişli bir uzay gemisinin bilinen en eski tanımını yapıyor.
Bu altı kurgu eserden yola çıkarak, yazılmış ilk bilim kurgu romanların 17. yüzyıl kadar eskilere gittiği söylenebilir. Shelley, Wells ve Verne elbette günümüz bilim kurgusunu şekillendirmeye büyük katkılarda bulunmuş olsalar da Kepler, Godwin ve de Bergerac tarafından atılan hayal gücüne dayalı ilk adımları unutmamalı.
Kaynak: https://www.quirkbooks.com/
Localized by Oytun Buyrukçu
English to Turkish Translator & Proofreader, Localization Expert
