Uzay yolculuğunun neden olduğu stres virüsler için bağışıklık sistemini tatile çıkararak gelecekte uzayın derinliklerine gerçekleştirilecek yolculukları tehlikeye sokuyor
Frontiers in Microbiology dergisinde yayımlanan NASA araştırmasına göre Uzay Mekikleri ve Uluslararası Uzay İstasyonunda görev alan astronotların yarısından fazlasında herpes virüsü (uçuk) yeniden uyandı. Mürettebatın sadece küçük bir bölümünde semptomlar görülmüş olsa da virüs uyanma oranları uzay yolculuğunun süresine bağlı olarak arttı ve bu da Mars ve ötesine yapılacak yolculuklar için önemli sağlık riskleri ortaya koyuyor.
NASA’nın hızlı virüs tespit sistemleri ve devam eden tedavi araştırması ile astronotları—ve dünya üzerindeki bağışıklık yetmezliği (immünitesi zayıflamış) olan kişileri—korumaya başlıyor.
Bağışıklık yetmezliği olan astronotlarda herpes virüsleri uyanıyor
Araştırmanın başkanı, Johnson Uzay Merkezi’nden Dr. Satish K. Mehta, “NASA astronotları mikro yer çekimi ve kozmik radyasyona maruz kalarak haftalar ve hatta aylar geçiriyor—kalkış ve geri dönüş sırasında yaşanan ekstrem G kuvvetleri de cabası. Bu gibi fiziksel zorluklar, sosyal izolasyon, kapalı alanda olma ve değişen uyku düzeni gibi bilinen stres etkenleri ile bir araya geliyor,” dedi.
Uzay yolculuğunun fizyolojik etkilerini çalışan Mehta ve araştırma ekibi astronotlardan uçuş öncesi, uçuş sırası ve uçuş sonrasında alınan salya, kan ve idrar örneklerini analiz etti.
Dr. Mehta, “Uzay yolculuğu sırasında kortizol ve adrenalin gibi stres hormonlarının salgılanmasında artış yaşanıyor ve bu hormonların bağışıklık sistemini baskıladığı biliniyor. Bununla birlikte, astronotların bağışıklık hücrelerinin—özellikle de normalde virüsleri baskılayan ve ortadan kaldıranlar—uzay yolculuğu sırasında ve bazı durumlarda uzay yolculuğundan 60 gün sonrasına kadar etkinliklerinden kaybettiklerini bulduk,” dedi.
Strese bağlı bu virüs affı sırasında uyuyan virüsler uyanıyor ve yeniden ortaya çıkıyor.
Dr. Mehta sözlerine şöyle devam etti: “Günümüze kadar kısa süreli uzay mekiği uçuşlarına katılan 89 astronotun 47’si (%53) ve Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) görevlerine katılan 23 astronotun 14’ünde (%61) salya veya idrar örneklerinde herpes virüsü çıkışına (viral shedding) rastlandı. Uçuş sırasında belirlenen bu viral çıkış sıklığı ve miktarı, deney katılımcılardan uçuş öncesi veya uçuş sonrası alınan örneklere ve sağlıklı kontrol grubunun seviyelerine göre çok daha yüksek düzeydeydi.
Genel anlamda, bilinen sekiz insan herpes virüsünden dördüne rastlandı. Bunlar arasında oral ve genital herpes (HSV), suçiçeği, sinir hücrelerinde ömür boyu kalıcı olan zona hastalığının (VZV) yanı sıra çocukluk döneminde bağışıklık hücrelerinde daimi ama olaysız bir yerleşim sağlayan CMV ve EBV virüsleri yer aldı. CMV ve EBV, mononükleoz (öpücük hastalığı) ya da kısaca mono olarak bilinen hastalığın farklı türlerine neden olan iki virüstür.
Uzayın Derinliklerine Yapılacak Yolculuklar Etkin Önleme ve Korumaya Bağlı Olabilir
Günümüze kadar bu viral çıkış genellikle semptomsuz seyretti.
Dr. Mehta, “Sadece altı astronotta virüs uyanışına bağlı semptomlar görüldü. Bunların tümü ikinci dereceden semptomlardı,” dedi.
Bununla birlikte, uçuş sonrasında devam eden viral çıkış, dünya üzerindeki yenidoğanlar gibi immünitesi zayıf veya virüs taşıyıcısı olmayan kişileri tehlikeye atabilir.
Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan dönüşü takip eden 30 güne kadar vücut sıvılarında bulaşıcı VZV ve CMV görüldü.”
İnsanları Ay ve Mars’ın ötesinde uzayın derinliklerindeki görevlere hazırladığımız bu günlerde herpes virüsünün uyanması riski astronotlar ve yakınları için çok ciddi bir hal alabilir.
Dr. Mehta, “Viral çıkışın boyutları, sıklığı ve süresi uzay yolculuğunun uzunluğu ile birlikte artıyor.
Virüslerin uyanmasına karşı tedbirler geliştirmek, uzayın derinliklerine yapılacak yolculuklar için son derece önemli.
Burada ideal önlem ise astronotların aşılanmasıdır – ancak günümüzde herpes aşısı sadece VZV için mevcut.
Diğer herpes virüslerinin aşıları için yapılan çalışmalar fazla umut vaat etmiyor, dolayısıyla da günümüzde virüs uyanmasının sonuçlarına karşı hastalara hedefe yönelik tedavi rejimleri geliştirmeye odaklanıyoruz.
Bu çalışma dünya üzerindeki hastalar için de klinik açıdan önem taşıyor. Şimdiden uzay uçuşları için tasarladığımız salyadan hızlı virüs tespiti teknolojisi dünyanın birçok yerinde klinik ve hastanelerde kullanılmaya başlandı,” dedi.
Kaynak: https://www.frontiersin.org/
Translated by Oytun Buyrukçu
English to Turkish Translator & Proofreader, Localization Expert
