Yapılan çalışmalar üniversite öğrencilerinin yüksek miktarlarda ton balığı tüketmenin nörotoksik cıva maruziyeti ve olası cıva zehirlenmesi nedeni olduğunun farkında olmadıklarını ve bazı öğrencilerin tavsiye edilen miktardan daha fazla ton balığı tükettiklerini ortaya koydu
Üniversite yemekhanelerinde yemek yiyen öğrencilerin çoğu, toksik bir ağır metal olan cıvadan yüksek miktarlarda almamak için tavsiye edilenin çok üzerinde ton balığı tüketiyor.
California Üniversitesi’nden araştırmacılar, kampüs yemekhanesi dışında öğrencilerin ton balığı tüketim alışkanlıklarını ve cıva zehirlenmesi riski hakkındaki bilgilerini inceledi ve öğrencilerden aldıkları saç örneklerinde cıva seviyelerini ölçtüler. Araştırmacılar saç örneklerinde bulunan cıva seviyesinin öğrencilerin tükettikleri ton balığı miktarıyla yakından ilişkili olduğunu buldular. Ve bazı öğrencilerin saç örneklerinden elde edilen cıva ölçümleri “kaygı verici” olarak kabul edilen düzeyin üzerindeydi.
California Üniversitesi’nden çevresel toksikoloji Doçent Dr. Myra Finkelstein, “Bu durum öğrencilerin toksik etkiler yaşaması gerektiği anlamına gelmiyor, ama bu seviyelere ulaşıldığında cıva maruziyetini düşürmeye çalışmak tavsiye edilir. Elde ettiğimiz sonuçlar, bol bol balık tüketen kişilerden alınan saç örneklerinde bulunan cıva seviyeleri üzerine yapılan çalışmalarla tutarlı oldu,” dedi.
Nörolojik etkiler
Ton balığı ve diğer büyük balıklar önemli miktarlarda cıva içerir ve bu cıva en toksik halinde (metil cıva) bulunur; yüksek miktarlarda metil cıvaya maruz kalmak insanlarda nörolojik hasara neden olabilir. Nörolojik gelişim ve üreme organlarının sağlığı üzerindeki etkileri nedeniyle cıva maruziyetine ilişkin en büyük kaygılar gebe kadınlar ve çocukları ilgilendirmektedir. Finkelstein, sinir sistemi gelişiminin devam etmesi ve üremeye elverişli bir yaşta olmaları nedeniyle üniversite öğrencilerinin de cıva maruziyetini kısıtlamaları gerektiğini belirtti.
Cıva zehirlenmesi riski hakkında hiçbir bilgileri yok
Finkelstein bu çalışmanın öğrencilere çevremizde bulunan cıva hakkında verdiği dersler ve bazı öğrencilerin tüketmekte oldukları yüksek ton balığı miktarını öğrenmesinden esinlendiğini söyledi. Finkelstein, “Öğrenciler bana her gün ton balığı yediklerini söylediklerinde afalladım. Cıva zehirlenmesi riski hakkında hiçbir bilgileri olmaması şaşırtıcıydı,” dedi.
Araştırma yüksek lisans öğrencisi Yasuhiko Murata tarafından geliştirildi ve araştırma bulguları Environmental Toxicology and Chemistry dergisinde yayımlandı (çalışmaya buradan erişilebilir). Gerçekleştirilen ankette öğrencilerin üçte birinin her hafta ton balığı tükettikleri ve bu öğünlerin %80’ini yemekhaneden temin ettikleri ve ton balığının yemekhanelerde salata barında sık sık bulunduğu bildirildi. Ton balığı tüketenlerin yarısı her hafta üç ya da daha fazla öğünde ton balığı yediklerini ve ABD Çevre Koruma Dairesi (EPA) tarafından maksimum güvenli seviye olarak belirlenen “referans dozu” (günde vücut ağırlığının her kilogramı başına 0,1 mikrogram metil cıva) muhtemelen aştıklarını bildirdi.
Bu sonuçlar yayımlanmadan önce Finkelstein buldukları sonuçları bu yemekhanelerden sorumlu UCSC yöneticileri ile paylaştı. Artık yemekhanelere koyulan yeni tabelalarla öğrenciler ton balığında bulunan cıva ve genel anlamda balık tüketimi hakkında bilgilendirilecek. Yemekhane hizmetlerinden sorumlu müdür William Prime daha kapsamlı bir değerlendirmenin gerçekleştirileceğini belirtti.
Finkelstein, başta çocuklara yemek veren yatılı okullar gibi yemekhaneleri olan tüm kurumlar için bunun önemli bir endişe kaynağı olduğunu söyledi. “İnsanların ne yiyeceklerini kendileri seçtikleri bir yemekhaneye sahipseniz bazı kişilerin çok fazla ton balığı tüketeceği bir gerçektir,” dedi.
Haftalık porsiyonlar
Neredeyse tüm balıklarda cıva bulunur, ama başta ton balığı olmak üzere daha büyük balık türlerinde yüksek düzeylerde toksik metal biriktiği bilinmektedir. Tüketicilerin haftada iki-üç porsiyondan fazla düşük cıva içeren balık (kızıl orkinos da dahil) tüketmemeleri ya da yüksek düzeylerde cıva içeren balıklardan (beyaz ton balığı ve sarı kanat orkinos gibi) haftada bir porsiyondan fazla tüketmemeleri önerilir.
California Üniversitesinde ankete katılan öğrencilerin bazıları haftada 20 porsiyondan fazla ton balığı tükettiklerini bildirdi. Araştırmacılar aylar süren bir süreçte örnekler toplayarak yemekhanelerde servis edilen ton balığının cıva içeriğini araştırdı ve cıva içeriğinin değiştiğini ve bazı örneklerde diğerlerine kıyasla 5 kata kadar fazla cıva bulunduğunu buldular.
Bazı iri parçalı light ton balıkları cıva bakımından oldukça zengin
Finkelstein, bazı iri parçalı light ton balıklarının cıva bakımından oldukça zengin olduğunu ama bunların genellikle beyaz ton balığına kıyasla yarı yarıya ya da üçte biri kadar cıva içerdiğini söyledi.
Araştırmacılar EPA’nın belirlemiş olduğu referans dozun altında kalmak için 65 kg ağırlığındaki bir kişinin haftada düşük cıva içeren ton balığından en fazla iki öğün ve yüksek cıva içeren ton balığından haftada en fazla bir öğün tüketmesi gerektiğini hesapladılar.
İlk anketler ve saç analizini gerçekleştiren araştırmacılar, öğrencilerin ton balığında bulunan cıva ve tavsiye edilen tüketim seviyeleri hakkındaki bilgilerini sorgulamak için tasarlanan detaylı sorularla ikinci bir anket gerçekleştirdiler. Ton balığı tüketip tüketmemeleri fark etmeksizin öğrencilerin çoğu bu sorun hakkında çok az bilgiye sahipti. Öğrencilerin büyük çoğunluğu, haftada önerilen düzeyin iki-üç katı kadar fazla ton balığı tüketmenin güvenli olduğunu söyledi.
Finkelstein, “Örneklem boyutları büyük değildi ama ankete katılan 107 öğrenciden sadece biri bu bilgiye sahipti ve bu bilgiye güveniyordu, dolayısıyla da öğrencilere güvenli düzeylerde ton balığı tüketimi hakkında bilgi vermek son derece önemli,” dedi.
Ton balığı ve diğer balıkların tüketimine yönelik tavsiyeler, balık ürünlerin besin değeri bakımından son derece yüksek olması ve sağlık için faydalı omega-3 yağ asitleri ve diğer besin maddeleri içermesi nedeniyle kafa karışıklığına neden olabiliyor. Bununla birlikte, farklı balık türlerinde cıva düzeyleri de farklılıklar gösteriyor. ABD Gıda ve İlaç Dairesi ve EPA gebe kadınlar ve küçük çocukların ebeveynleri ve bakıcılarının balık tüketimine ilişkin bir tavsiye yayımladı.
Kaynak: https://news.ucsc.edu/
Translated by Oytun Buyrukçu
English to Turkish Translator & Proofreader, Localization Expert
