Yetersiz uyku ile kanser riski arasında bir bağlantı olduğuna dair bazı bulgular mevcut. Özellikle sirkadiyen ritim bozukluğu—örneğin mesai saatlerindeki değişim nedeniyle kişinin biyolojik saatinin aksaması durumu—olan kişiler artan kanser riski ile karşı karşıya kalabilir. Uluslararası Kanser Dergisinde yayımlanan bir çalışma, kadınlarda düzensiz çalışma saatleri ile meme kanseri riski arasında bir ilişki ortaya koydu. Araştırmacılar, 2005 ile 2008 yılları arasında meme kanseri tanısı koyulan 1200 kadın ile kanser tanısı koyulmayan 1300 kadını karşılaştırdı. Meme kanseri görülme oranının vardiyalı çalışan kadınlarda %30 daha yüksek olduğu bulundu. En az dört sene gece vardiyasında çalışan kadınlar ve haftanın üç gününden az gece vardiyasında çalışan kadınlar (dolayısıyla bir vardiyanın saatlerine tamamen uyum sağlayamayanlar) yüksek risk grubunda yer aldı. Vardiyalı çalışmanın erkeklerde de belirli kanser türlerinin—örneğin prostat kanseri—görülme oranını artırdığı ortaya koyuldu.
Araştırmacılar, vücudun biyolojik saatinin birçok vücut işlevini etkilemesi nedeniyle sirkadiyen ritimdeki aksamanın kanser riskinde artışa neden olabildiğinden şüpheleniyor. Geliştirilen teorilerden birine göre bunun nedeni gece saatlerinde melatonin salgılanmasının (parlak ışığa maruz kalmaya bağlı olarak) baskılanmasıdır. Bilim insanları bu bağlantıyı hayvanlar üzerinde gerçekleştirilen araştırmalarda belirlemişti; örneğin, kemirgenlerin uyku/uyanıklık döngülerini uzun sürelerle değiştirdikleri zaman kanserin daha hızlı büyüdüğü görüldü.
Vardiyalı çalışmaya bağlı olarak sirkadiyen ritimdeki aksama aynı zamanda gastrointestinal problemlerin görülme oranını da artırıyor olabilir. Örneğin, vardiyalı çalışan kişilerde peptik ülser hastalığı daha sık görülmektedir. Sirkadiyen ritim bozuklukları ile nasıl başa çıkacağınızı ve düzensiz çalışma programlarında nasıl daha sağlıklı uyku alışkanlıkları edineceğinizi öğrenmek için Ulusal Uyku Derneğinin vardiyalı çalışma üzerine içeriklerini okuyabilirsiniz.
Uyku düzenindeki uzun süreli aksamalar bazı kanser türlerinin riskini artırıyor. Ama uyku ile kanser arasında başka ilişkiler de mevcut. Kanser tedavisi sırasında iyi bir gece uykusu çekmek oldukça zorlaşıyor ve bu durum kanseri yenenlerde ömür boyu süren bir mücadeleye dönüşebiliyor.
Johns Hopkins Kimmel Kanser Merkezinden Dr. Kathryn Ruble, M.S.N., “Araştırmamızda, çocukluğunda kansere yakalanmış ve kanseri yenen kişilerin neredeyse dörtte birinde uykuya dalmakta ve uzun süreli uykuda zorlanma olduğunu gördük. Kanseri yenen kişilerin uyku kalitelerini artırmak onların okulda, işte ve genel anlamda hayatlarında daha iyi performans çıkarmalarına yardımcı olabilir,” dedi.
Kanser ve uyku birbirini nasıl etkiler ve uykusuzluk için ne yapılabilir? İşte araştırmacılar bunları öğrendi:
Uzun sürelerle vardiyalı çalışma kanser riskini artırabilir.
Uyku ve birçok diğer işlevi kontrol eden vücudun “biyolojik saatinin” aksaması meme kanseri, kolon kanseri, over kanseri ve prostat kanseri riskini artırabilir. Gece vardiyasında çalışırken yıllar boyunca ışığa maruz kalmak melatonin seviyelerini azaltarak kanserin büyümesini teşvik edebilir.
Ne yapabilirsiniz: Dr. Ruble, “Mamogram, kolorektal kanser tarama testleri ve prostat kontrollerini doktorunuzun tavsiye ettiği sıklıkta yapmak önemlidir,” diyor.
Kanser tedavisinin yan etkileri ve duygular uyku kalitesini düşürebilir.
Kanser tedavisi sırasında yaşanan anksiyete, depresyon, derin yorgunluk, sindirim sistemi problemleri, solunum problemleri, sıcak basmaları, gece terlemeleri ve ağrı gibi etkenler uykuya dalmanızı ve uyuyakalmanızı zorlaştırabilir.
Ne yapabilirsiniz: Doktorunuza uyku sorununuzdan bahsedin. Hastanede yatıyorsanız uykunuzun hastane çalışanları tarafından daha az bölünmesini rica edin. Rahatlama teknikleri ve bilişsel davranışsal terapi size yardımcı olabilir. Düzenli bir uyku ve uyanma saati belirleyin ve buna sadık kalın. Aynı zamanda kafein alımınızı sınırlamaya ve gün içinde dışarı çıkarak ya da güneş vuran bir pencere kenarında oturarak biyolojik saatinizi sıfırlamaya çalışın.
İnsomnia (uyuyamama hastalığı) kanseri yenen kişileri yıllar ve hatta on yıllar boyunca mağdur edebilir
Dr. Ruble, “Uykusuzluk, insanın okulda ya da işindeki performansını büyük ölçüde etkiler. Genç yaşta kanseri yenmiş olan kişilerde uyku problemlerine rastlıyoruz,” diyor.
Ne yapabilirsiniz: Dr. Ruble, kanser tedavisinin uzun süreli yan etkilerinin kanseri yenmiş olan kişilerde görülen uyku problemlerini açıklayabileceğini, ancak iyi bir uykuyu olumsuz etkileyebilecek aktivitelerin de bir rol oynayabileceğini söylüyor. Bilgisayar oyunları oynaka ya da televizyon izlemek için geç saatlere kadar oturmak ve yetersiz egzersiz de iyi bir uykunun önündeki engeller arasındadır.
Kaynak: https://www.hopkinsmedicine.org/
Translated by Oytun Buyrukçu
English to Turkish Translator & Proofreader, Localization Expert
